Het woord 'paramita' bestaat uit twee delen: ita (gegaan, nog herkenbaar in het Spaanse of Franse 'ir') en para wat staat voor: voorbij, aan de andere kant, aangekomen aan gene zijde.
Het gaat dus om 'deugden' zoals die belichaamd worden door iemand die naar de andere oever is overgegaan. Lees: iemand die het diepste inzicht heeft gerealiseerd en die de bevrijding heeft bereikt. Paramita's zijn dus niet zozeer deugden in de klassieke betekenis van ethisch waardevolle gedragingen maar zij zijn een logisch uitvloeisel van en bewijs voor de voortreffelijke staat van spirituele volmaaktheid.
Het boeddhisme van het grote voertuig concentreert zich op zes specifieke paramita's of Perfecties:
- Dana paramita: gulheid, zichzelf geven aan anderen
Bedoeld zijn niet enkel materiële liefdadigheid, maar ook teder mededogen, sympathie,vriendelijkheid en ongedwongen broederschap. In zijn hoogste vorm realiseert dana zich als de bodhisattva-belofte waarmee men zich voorneemt het nirvana, het paradijs of hoe het ook mag heten, niet binnen te gaan zolang nog één levend wezen moet lijden in de wereld van déze zijde (‘samsara’).
- Sila paramita: deugd, moraal, juist gedrag
De Nederlandse termen doen denken aan de opzettelijkheid van bewust nagestreefd deugdzaam gedrag: eenvoud, vriendelijkheid, zelfbeheersing, onzelfzuchtigheid. Sila bedoelt eerder spontaan harmonisch gedrag dat zich aan de andere kant ('paramita') van goed en kwaad concretiseert in edelmoedige, zuivere daden zonder verdere gedachten aan beloning, goed karma enz.
- Kshanti paramita: geduld, tolerantie
Bedoeld is geduldige lankmoedigheid, een actief soort lijdzaamheid die angst en twijfel overwonnen heeft. De milde glimlach van de Boeddha die onverstoorbaar bleef onder alle omstandigheden, geldt als een van de mooiste uitingen van Kshanti. Denk in dit verband ook aan de Zaligsprekingen in het Nieuwe Testament: Gelukkig de zachtmoedigen want zij zullen het land bezitten (Matteüs 5, 5).
- Virya paramita: energie, ijver, inzet
Onverschrokken kracht die zich engageert. Dapperheid en standvastigheid, grote inzet.
- Dhyana paramita: éénpuntige concentratie, overdenken
De gebundelde kracht van meditatie
- Prajna paramita : transcendentale wijsheid, inzicht
Deze ware wijsheid is de vrucht van de ware zelfverwerkelijking.
Inspiratie voor deze tekst:
Impuls (Nieuwsbrief voor leden van het Theosofisch Genootschap), september 2010, nr. 52.
